حرم هایی باشکوه و عظیم غیر از حرم حضرتالله جز با تایید و خواست الهی دوام نخواهد داشت و با اشارت حضرت حق در لحظه ایفرو خواهد ریخت و مخلوقات خاکی در هر لحظه بنده ی ناتوان الهی خواهد بود :
خاک به فرمان تو دارد س
قبه خضرا تو کنی بیستون
فریاد توحید بالاترین ِ فریادهاست وآن فریاد از قلب الهی خواهد خاست و غیر حضرت پروردگار اعظم ,نفس ماسوی الله در حریم کبریا عاجز ومطیع خواهد بود :
چون قدمت بانگ بر ابلق زند
جز تو که یارد که اناالحق زند
حکیم نظامی گنجوی از حقیقت توحید سخنرانده است :
لا اله الا الله
آری تنها یک روح و یک نور وجود خواهدداشت در حالیکه ماسوی الله به خود شیفتگی رسیده است و این حجاب وجودی ِ " من" را مانعی برای نگریستن به ذات ازلی و انور هستی کرده است :
پرده برانداز و برون آی فرد
گر منم آن پرده بهم در نورد
آری مخلوقات آن گونه که بایست شکرگزار وجود اقدس حضرت پروردگار نخواهد بود و بندگی را به جای نخواهد آورد حال اینپروردگار خواهد بود که موجودات را از عدم به ایجاد آفرینش کشیده است و این نعمتاعظم را ماسوی الله درک نکرده است و در خیال ِ خود شیفتگی خواهد بود :
صفر کن این برج ز طوق هلال
باز کن این پرده ز مشتی خیال
تا به تو اقرار خدایی دهند
بر عدم خویش گوایی دهند
" گام نخست" شناخت حضرت الله " جلّ جلاله" از طریق عقلانیت خواهد بود و عقل ِ الله پژوه به نور عرفان خواهد رسید
هم چنین " سخنان جان پذیر "کلید فتح قلوب خواهد گشت و سپاس زبانی در کنار سپاس قلبی کامل خواهد گشت :
روشنی عقل به جان داده ای
چاشنی دل به زبان داده ای
نتیجه:
حکیم گنجه در مثنوی " مناجات اول_ در ت و قهر یزدان " به شعری ماندگار در مدح حضرت خداوند دست یافته است. حکمت اسلامی به وصف صفات الهی پرداخته است . عنصر: فروتنی و خشوع در برابر حضرت خداونددر سراسر مدایح توحیدی نظامی گنجوی دیده می شود . تعداد ابیات در مدایح توحیدیزیاد است و مناجات با پروردگار بر خلاف انتظار عاشقانه نبوده است و بیشتر حکمتتوحیدی و سپاس گزاری از حضرت حق سروده گشته است .واژگان در قالب مثنوی و در سبک عراقیزیبایی منحصر به فرد ِ حکیم نظامی گنجوی را دارا گشته است . مثنوی ها دارای ابیاتبا وزن عروضی کوتاه است . موسیقی یکنواخت و روان بوده است و لحن ِ آهنگ در مثنویهای حکیم گنجه , شیرینی و شاد بودن در عین آرام بودن منحصر به فرد ِ نظامی گنجویرا دارا گشته است . عاطفه و احساس در مثنوی های توحیدیحکیم نظامی گنجوی در خواننده رسوخ کرده است . نظامی گنجوی از آرایه های ادبیگوناگون از جمله : کنایه و استعاره با استادی استفاده کرده است . شاعر بزرگ گنجه در پاره ای از ابیات , واژگان ِ دارای معانیدشوار و ادیبانه را بکار برده است و دایره ی واژگان شعری , وسیع است . تصاویرمعمولا سادگی دارد و زیبا بوده است و خیال شاعر و صنایع ادبی تصاویر زیبایی خلقکرده است از جمله : " پرده گشای فلک پرده دار پردگی پرده شناسان کار " و از قبیل : " تا نگشاد این گرۀ وهم سوز زلف شب ایمن نشداز دست روز " . و حکیم گنجه را در زُمره ی مدّاحان ِماندگار توحید قرار داده است.
منبع : کلیات نظامی گنجوی __ موسسهانتشارات نگاه_ تصحیح : وحید دستگردی
شعر ملا محسن فیض کاشانی درباره حضرت خدا
شعر حکیم جمال الدین الیاس نظامی گنجوی درباره حضرت خدا __ قسمت سوم
شعر حکیم جمال الدین الیاس نظامی گنجوی درباره حضرت خدا __ قسمت دوم
ِ ,گنجوی ,حضرت ,نظامی ,الله ,حکیم ,نظامی گنجوی ,است و ,خواهد بود ,کرده است ,در مثنوی ,حکیم نظامی گنجوی
درباره این سایت